 |
| Tổng thống Barack Obama ký đạo luật Obamacare, tại Phòng chái Tây ở Nhà Trắng ngày 23-3-2010 - Ảnh: Reuters |
Trong quá khứ, các đảng phái ít nhiều san sớt một số trị giá bình thường, các thành viên Quốc hội đa phần là trung lập.
Những năm vừa qua, Quốc hội Mỹ phân phối rõ rệt với hiện tượng các thành viên chuyển dịch sang cực tả hay cực hữu, phần giữa hòa hoãn là một lỗ trống hoác.
Yếu tố này có thể thấy trong cuộc bầu cử 2016, ứng viên Dân chủ Hillary Clinton lúc đầu tranh cử với ý kiến thiên tả, nhưng hối hả bị thu hút sang cực tả bởi địch thủ Bernie Sander.
Dân chủ chơi kiểu Cộng hòa
Bên phía Cộng hòa, các thành viên hủ lậu bất mãn với nghị trình hòa hoãn, “chính phủ lớn” và thuế cao tập phù hợp lại lập ra “Đảng Trà” năm 2009 để ngăn không cho ông Obama phê duyệt Đạo luật Để mắt Sức khỏe Vừa túi tiền (tức Obamacare).
Họ thất bại nhưng kiếm đủ số phiếu để giành lại Hạ viện từ đảng Dân chủ, làm tê liệt “Quốc hội Obama”. Đảng Trà thường xuyên chặn các dự luật họ không thích và biến thành một lực lượng đóng góp đáng kể cho trạng thái tắc nghẽn chính sách.
Thất bại của bà Clinton trong cuộc đua Tổng thống năm rồi, mất mát trong các cuộc bầu cử địa phương, liên bang và Quốc hội đã thúc đẩy đảng Dân chủ vận dụng qui định Đảng Trà của riêng họ để Đối Địch phe Cộng hòa.
Tắc nghẽn chính sách sẽ càng tăng thêm, lần này đi kèm là các cuộc nổi loàn, tuần hành phản đối, tẩy chay và bất tuân dân sự.
Chẳng hạn, một vài đảng viên Dân chủ đã chơi màn ngồi đình công 25 giờ trên sàn nhà đất Hạ viện - một hành động trái luật pháp và chưa từng xảy ra. Rồi một phong trào gọi là “Chống cự” hạ phấn đấu sẽ "làm nước Mỹ trở nên bất tuân (chứ không lớn lao)"…
 |
| Cư dân Mỹ xuống con đường ủng hộ Obamacare tại Washington ngày 25-6-2015 sau khi Tòa án Vô thượng chặn lại chính sách này - Ảnh: Reuters |
Nước Mỹ chia rẽ hơn bao giờ hết
Tắc nghẽn chính sách (ở Quốc hội) là phản chiếu của sự chia rẽ trong đời sống chính trị, xã hội, văn hóa và kinh tế nước Mỹ. Không chỉ là người này không đồng ý với người kia, họ nhịn nhường như thật sự ghét nhau.
Tham gia bốn tuần 1-2017, một dò la của Gallup cho thấy chỉ 13% thành viên Cộng hòa tán thành với bên Dân chủ, trong khi đó 83% thành viên Dân chủ không đồng tình đảng Cộng hòa. Đây là những số liệu đáng báo động chưa từng có ở những thời kỳ trước.
Tình hình càng tệ hơn bởi có rất ít cơ hội để tước quyền đại biểu của các thành viên Quốc hội: 85-90% là “ghế bình yên”, tức họ sẽ ngồi đó hoài, trạng thái tắc nghẽn chế độ cũng vậy.
Trong thông điệp liên bang sau cuối trước Quốc hội, ông Obama từng nói rằng một trong những tiếc nuối lớn nhất của ông là chẳng thể hàn gắn sự chia rẽ vốn dẫn tới tắc nghẽn chính sách.
04 tuần 1-2014, quá buông xuôi với sự bế tắc, ông Obama từng phát biểu một câu khá nhiều người biết đến: “Chúng ta sẽ không ngồi yên chờ các văn bản luật để đem lại cho người địa phương Mỹ sự trợ giúp họ cần. Tôi có một cây viết và tôi có một cái máy tính bảng!”.
Câu trên mang hàm ý ông Obama có yêu cầu vượt mặt Quốc hội chứ không chịu khoanh tay.
Nói là khiến, ông Obama bắt đầu ban hành một vài lượng sắc lệnh hành pháp rộng rãi chưa từng thấy (chả hạn như đại xá cho 1,7 triệu trẻ con người nước ngoài vào định cư tại đất nước nhà) rồi thách Quốc hội ngăn được ông.
Thay vì tìm kiếm sự ủng hộ của Thượng viện, ông Obama tự đặt bút ký và nhập cuộc Ký hợp đồng hạt nhân Iran, Hiệp nghị khí hậu Paris… vì ông biết hành động này khó khăn bị lật lại.
Ông Obama còn ra lệnh cho các tập đoàn liên bang ban hành một số lượng kỷ lục các pháp luật mà không cần văn bản luật. Và cuối cùng, ông Obama chọn bí quyết phớt lờ, không thực thi những thứ mà ông không đồng ý như Đạo luật Bảo vệ hôn nhân.
Giải pháp Obama có hiệu quả trong ngắn hạn, nhưng chính vì ông thất bại trong việc kiếm tìm sự ủng hộ từ Quốc hội, phổ quát nỗ lực của ông giờ đây tuần tự bị Tổng thống Donald Trump lật lại, khiến cho xờ xạc.
Không kém phần quan trọng là chuyện những lần "vượt mặt Quốc hội" của ông Obama lắm khi lại rơi tham gia tay Tòa án Vô thượng và sau cùng bị vô hiệu hóa.
Bộ Tư pháp thời ông Obama chỉ thắng 45% số vụ kiện, khi mà ở các đời Tổng thống trước tỉ lệ là 60-70%.
 |
| Tổng thống Obama vẫy tay chào dân chúng sau khi ký Obamacare tại Nhà Trắng ngày 23-3-2010 - Ảnh: Reuters |
Ai có lỗi?
Các ông nghị không chịu khiến việc trong Quốc hội đáng bị lên án tối đa nhưng ông Obama cũng phải chịu phần lỗi.
Khi mở màn nhậm chức, ông Obama có rất ít kinh nghiệm lập pháp, chỉ đạo hoặc thắng lợi. Những kinh nghiệm ông ấy có thì ông ấy không thích.
Vậy nên, ông Obama giúp cho dàn chỉ đạo Quốc hội đấu đá nhau để duyệt y các yêu cầu chế độ của ông. Cách thức tiếp cận đó không bao giờ có hiệu quả trong một không gian phân cực như vậy.
Ông Obama không những thế còn ghét Quốc hội đến mức ông khước từ gặp gỡ các thủ lĩnh Cộng hòa trong hơn 2 năm. Thậm chí các đồng nghiệp Dân chủ của ông phải than phiền về sự xa cách này.
Chế độ Obamacare biểu hiện rõ sự thất bại. Obamacare là chương trình bảo hiểm sức khỏe giá trị 1.000 tỉ USD ban hành năm 2010.
Đạo luật này dài 20.000 trang, được soạn trong kín đáo bởi các đảng viên Dân chủ và hầu như thường có bàn tay Cộng hòa trong đó.
Nó kín đáo đến nỗi bà chủ toạ Hạ viện Nancy Pelosi - người quyền lực thứ hai trong Quốc hội Mỹ, tuyên bố “họ sẽ phải thông qua Obamacare để biết được bên trong nó có gì”(!). Không người nào đọc được bạn dạng dự luật đó. Gần như thành viên Cộng hòa ở lưỡng viện bỏ phiếu chống cự Obamacare.
Năm 2012, ông Obama để mất quyền giữ vững Hạ viện tham gia tay đảng Cộng hòa vì Obamacare. Ông cũng mất luôn Thượng viện năm 2016 một phần vì Obamacare. Rồi bây giờ Obamacare đang đứng trước nguy cơ bị thay thế.
Yếu tố nằm ở chỗ nước Mỹ thiếu các nhà chỉ huy sẵn sàng thỏa hiệp, xây đắp tính đồng thuận xung quanh nghị trình của bản thân mình. Cần thiết các đảng phái đặt đất nước lên trên chính trị, phe hàng ngũ và công cuộc tái tranh cử. Thiết yếu một cử tri đoàn tận tụy, nắm rõ thông tin để giám sát bổn phận của các chính trị gia. Một ý thức của sự lễ phép cần phải quay về chính trường Mỹ.
Nói tóm lại, nước Mỹ cần quay lại khoảng thời điểm bình yên ổn trước đây. Khiến cho sao để thực hiện? Ai mà biết được, có lẽ sự bình yên chưa bao giờ sống sót.
M. TRUNG chuyển ngữ
Tham khảo thêm: bomtangap
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét