‘Bằng hữu làm cho bạc giả’: Tác phẩm quan trọng nhất của André Gide

John Steinbeck đã từng chắc chắn: “'Đồng minh làm bạc giả' là một trong những cuốn sách hay nhất mà tôi đã từng đọc. Dễ chơi là Gide đã nhân thức viết, trí não của ông biết bùng nổ".

Chính André Gide cũng từng khẳng định, Bè phái khiến bạc giả là cuốn tiểu thuyết trước tiên của ông, dù trước đây ông đã có một tương lai đồ sộ.

Khi viết thành quả này,  André Gide đã gần đến ngưỡng 60 tuổi, nhưng ông vẫn say sưa với cái mới, tiểu thuyết của ông vẫn ngập tràn sức trẻ, với sự hăng say, bởi giọng điệu nổi loạn, bởi lòng hăng hái tiến lên phía trước. Vẫn gắn bó với truyền thống, ông song song dám chấp thuận các cuộc phiêu bạt, mua đến những vùng đất mới.

Bầy đàn làm cho bạc giả đã phá bỏ lối kể truyện bình thường, song song đặt ra phổ biến lớp chủ đề chồng chéo lên nhau, quay quanh đời sống của rộng rãi nhân vật, với những cám dỗ, sa ngã, sáng tạo, tuyệt vọng,...  bằng một kết cấu truyện đặc sắc, táo tợn.

André Gide đưa chúng ta vào những ngỏng ngỏng tâm lý sâu kì quặc quyết định bằng hành động của anh hùng. Ở đây ta trông thấy khả năng phân tách tâm lý hero khôn xiết tài tình, sắc bén của Gide.

Bởi vậy, khi đọc những đoạn diễn đạt tâm lý trong công trình, người đọc có cảm giác như đang được theo dõi một thước phim đặc tả, rất chậm chạp rãi, rất chân thực, đến độ nhiều lúc làm bạn đọc khó thở.

Tiểu thuyết Bạn bè làm bạc giả của André Gide.

Mỗi hero trong Bạn hữu làm cho bạc giả đều được mô tả bằng những nét cá tính quyết liệt, đày đặn. Từ Bernard, Olivier, đến Vincent, Edouard... đều để lại phổ biến tuyệt hảo và trăn trở.

Một trong những hero cần thiết trong thành quả của Gide là nhà văn Édouard. Ông là người kể chuyện, người quan sát, biên chép, và sáng tạo. Edouard đang ôm ấp viết một cuốn tiểu thuyết có đầu đề Bè đảng khiến bạc giả.

Andre Gide dùng cấu trúc truyện lồng trong truyện, để phản ánh những trúc trắc hành động, tâm lý của các hero trong tiểu thuyết, cũng là điểm lôi cuốn khiến cho độc giả mày mò tò mò.

Trong lý thuyết sau này, các nhà phân tích ghi nhận André Gide là thân phụ đẻ của kỹ thuật viết truyện trong truyện (mise en abyme) - trước Bè lũ làm cho bạc giả tới 30 năm Gide đã viết thuật ngữ này tham gia sổ tay và biểu hiện là mình yêu thích phương pháp viết đó.

Đồng đội làm cho bạc giả cũng được xem là một công trình cương trực vạch è thói đạo đức giả của phường hội lúc bấy giờ. Với lối viết phóng túng, cuốn sách cũng bị những người phản đối Gide công kích kịch liệt và gọi ông là kẻ phi đạo đức. Phổ biến bàn cãi về cuốn sách đã diễn ra trong suốt một khoảng thời điểm dài.

Dù thế, trong diễn văn trao giải Nobel Văn chương năm 1947, ông Anders Osterling, Thư ký túc trực Viện Hàn lâm Thụy Điển nghĩ là những người đả kích đã lầm lẫn về khái niệm phi đạo đức. Rằng thực ra, “thuyết Phi đạo đức chỉ đề cập tới những hành động hòa bình, là sự phóng thích khỏi những dồn nén lương tâm”, cho nên Gide ko phải người cũ rích xúy cho những thói buông tuồng sa đọa.

Nhà văn Pháp André Gide. Ảnh: tư liệu.

Bè bạn khiến cho bạc giả là một dấu mốc chiến thắng trong sự nghiệp của riêng Andre Gide và trong lịch trình tạo ra chung của tiểu thuyết phương Tây hiện đại. Ông xứng đáng với những lời truyền tụng của những người cùng nghiệp cầm bút như ông.

Như  Albert Camus từng công nhận: “Gide ngự trị trong thời bạn trẻ của tôi… Gide đối với tôi như một gương mẫu nghệ sĩ, người bảo kê, con của vua chúa, người canh phòng ở các cánh cửa của khu vườn nơi tôi muốn sống ở đó”.

Với sự nghiệp sáng tác rất đồ sộ với trên sáu mươi đầu sách gồm phổ thông thể loại, Gide được bình chọn là một trong những tiểu thuyết gia mập mạp của Pháp thế kỷ XX. Một vài công trình thân thuộc của ông như: Những ghi chép của André Walter (1891), Dưỡng chất trằn gian (1897), Kẻ vô luân (1902), Khung cửa hẹp (1909), Những gian hầm của Vatican (1914), Khúc giao hưởng đồng quê (1919)...

Bộ Nhật ký trên 1.300 trang giai đoạn 1889 - 1939, sau lại bổ sung thêm hai cuốn nữa các công đoạn 1939 - 1942 và 1942 - 1949 là những tài liệu quý giá làm phú quý thêm sự nghiệp văn học của ông.

André Gide được bầu khiến Giáo sư Danh dự trường Đại học Oxford và được tặng giải Nobel năm 1947. Ông mất năm 1951 ở Paris.

10 thành quả Nobel Văn học được dịch sang tiếng Việt Giải Nobel Văn chương là giải thưởng cao cả, được trao cho những tác giả và tác phẩm văn học hay nhất, có những đóng góp lớn cho nền văn chương trái đất.

tiểu thuyết cần thiết nhất của André Gide André Gide Bạn hữu làm cho bạc giả

Tham khảo thêm: maybomdandung