 |
| Cũng hàng ngàn người nhập cuộc, năm nào cảnh tranh lộc tại lễ hội Làm chay (Long An) cũng đầy ắp tiếng cười vui miệng - Ảnh: Sơn Lâm |
|
Để việc chỉnh đốn mau lẹ hơn thì phải tiến hành rất đồng bộ từ phổ thông hướng, phối liên minh giữa các nhà quản lý và các nhà chuyên ngành, mỗi người nhận một tay chèo đẩy chiến thuyền đi. Giúp phố hội kiếm được thức toàn diện, không chỉ nói trên báo, phải bắt đầu từ việc dựng lại người |
| TS NGUYỄN NGỌC THƠ |
Khiến cho gì để lễ hội trở về với nghi lễ và hội hè đúng nghĩa đã có trong khoảng bao đời? Tuổi Trẻ đối thoại với các nhà văn hóa đã phổ biến năm “lăn lộn” với các lễ hội tết.
“Cán bộ còn thế, huống chi bản thân”
* Một vấn đề có thể nhận thấy rất rõ là lễ hội ở miền Bắc và miền Nam đã diễn ra rất khác nhau. Rộng rãi năm vừa qua, những lễ hội để cảnh bát nháo, xô bồ, thậm chí báng bổ nhất, đều tập trung ở phía Bắc. Tham dự và tìm hiểu nhiều lễ hội ở cả nhị miền, duyên do được trông thấy là gì?
 |
| TS Nguyễn Ngọc Thơ (trưởng phòng điều hành khoa học ĐH KHXH&NV TP.HCM) - Ảnh: Tự Trung |
- TS Nguyễn Ngọc Thơ (trưởng phòng quản lý kỹ thuật ĐH KHXH&NV TP.HCM): Tôi cho rằng sự khác biệt ấy là tất yếu xuất hành trong khoảng yếu tố văn hóa, lịch sử. Các lễ hội ở cả hai miền đều đã được truyền lại trong khoảng thời phong kiến. Những điển chế rất chặt chẽ của nhà Nguyễn đã ăn sâu vào văn hóa phong tục miền Nam. Theo đó, cả miền Nam cùng tầm thường nhau một số lễ hội như lễ Bà Chúa Xứ, lễ Bà Đen...
Hình như đó ở phía Bắc, văn hóa làng thị trấn rất mạnh, “phép vua thua lệ làng”, các làng, vùng miền có lịch sử lâu đời đều có lễ hội riêng và doanh nghiệp riêng. Những năm mới đây, kinh tế sản xuất hơn nên làng này muốn làm lớn hơn làng kia, liên lạc dễ dàng hơn khiến cho ngày càng phổ thông người đến tham gia, sự bùng nổ truyền thông càng gây ra tuyệt hảo tần suất lễ hội um tùm...
Thêm vào đó, do tình cảnh kinh tế - phường hội khác biệt nên miền Nam thiên về “lễ” - khi loài người có ý định linh tính, còn miền Bắc thiên về “hội” - như một thời điểm vui chơi, xả hơi sau một năm công tích. Việc cướp phết, cướp lộc diễn ra như một trò chơi và do đó chẳng thể không có yếu tố thắng thua. Trong hoàn cảnh tương tự, việc có hiện tượng bát nháo, xô bồ xảy ra là dễ hiểu.
* Và cũng có nhân tố trong khoảng những người nhập cuộc lễ hội nữa chứ...
 |
| TS Hà Thanh Vân (phó trưởng khoa ngữ văn ĐH Thủ Dầu Một, Bình Dương) - Ảnh: NVCC |
- TS Hà Thanh Vân (phó trưởng khoa ngữ văn ĐH Thủ Dầu Một, Bình Dương): Nhìn vào và trực tiếp tham dự đa dạng lễ hội miền Bắc, tôi thấy thành phần nhập cuộc có đủ nam phụ lão ấu, phần đông giới trẻ, đứng tuổi và đặc biệt là rộng rãi cán bộ công chức, cả quan chức cũng tham gia hăng hái với sự cầu khấn, xin nguyện rất chi tiết chứ ko phải hồi hướng tâm linh.
Sau ngày nghỉ tết, người dân còn phải thường xuyên chứng kiến cán bộ đóng cửa tổ chức đi lễ hội... Những việc này gây ra tâm lý mê tín, tác động xấu tới phố hội và công chúng vì họ sẽ nghĩ “cán bộ còn thế, huống chi bản thân mình”.
Không khí lễ hội mấy năm gần đây càng cuồng nhiệt, khó kiểm soát vì thu hút quá đông người và rộng rãi thành phần... Những cảnh tượng phản cảm, kém văn hóa như giành giật, chen lấn đến đổ máu, nhét tiền lẻ cúng ngập chùa diễn ra cho nên.
Bắt đầu từ dựng lại người
* Không cũ rích xúy mê tín và cũng chẳng thể phủ nhận vai trò của đức tin, những nhà chuyên ngành cần giúp phố hội nhận thức yếu tố này như thế nào?
- TS Nguyễn Ngọc Thơ: Nên hiểu rằng đức tin, tín ngưỡng, tín ngưỡng là những diễn ngôn bên ngoài để biểu thị kiếm được thức bên trong. Cái được khi nhập cuộc lễ hội là ở sự thăng hoa, tinh tấn về ý thức, nối kết mình tham gia cái sâu thẳm của bạn dạng thân và của cả số đông.
Tôi mong quần chúng, cả người đơn vị lễ hội và những người tham gia, kiếm được thức sâu sắc về tính năng phố hội của tín ngưỡng là xây dựng và giữ giàng văn hóa, chuẩn mực xử sự, đời sống thị trấn hội...
Mỗi lần đọc tin tức về những lễ hội diễn ra phản cảm, tôi đều rất lưu ý đến những quan điểm phản hồi vì nó bộc lộ tinh thần cộng đồng. Số đông ý kiến đều không ưng ý, thậm chí lên án gay gắt và đó là vấn đề rất đáng mừng.
Số đông 90 triệu người vn lớn hơn mấy chục ngàn người tranh cướp ở lễ hội. Tất nhiên, rất cần các nhà trí thức phân tích đa dạng chiều về những được - mất của truyền thống, văn hóa, phố hội, tiềm thức loài người trên các dụng cụ truyền thông để đại chúng cùng nghĩ suy, nhận thức toàn vẹn và chuyển biến sẽ tự đến.
Tôi không đồng tình những biện pháp mạnh như lên án, cấm đoán bằng mệnh lệnh hành chính... vì thuộc tính phường hội của người Việt là rất duy tình, các biện pháp tức thì sẽ khó có chức năng vĩnh viễn, thâm thúy.
* Vậy có tức là chúng ta sẽ còn phải chứng kiến những cảnh phản cảm thêm rộng rãi năm nữa sau khi có những chuyển biến?
- TS Hà Thanh Vân: Tôi đồng ý việc phải cực kỳ tôn trọng đức tin, tôn giáo vì đó là yêu cầu ý thức của quần chúng. #, nhưng chúng ta có thể tậu ra những biện pháp xác định phương hướng, hướng dẫn, giáo dục các biểu thị vật chất của tín ngưỡng. Gìn giữ nét đẹp văn hóa thì phải bài trừ những biểu lộ vô văn hóa và vai trò Nhà nước cần được tăng cường chính ở đây.
Cần theo dõi sát để đề ra quy chế nhạo thông thường cho các lễ hội, có giải pháp vấn đề tiết, giải quyết với những lễ hội để xảy ra phổ thông phản cảm như nhắc nhở, thu hẹp diện tích hay thậm chí có thể không cho phép tổ chức một vài năm... Đương nhiên, việc thi hành trước hết phải để mọi người đều nhìn thấy được sự thật tâm muốn các lễ hội được văn minh, văn hóa hơn.
- TS Nguyễn Ngọc Thơ: Để việc chỉnh đốn mau lẹ hơn phải tiến hành rất đồng bộ từ đa dạng hướng, phối liên kết giữa các nhà điều hành và các nhà chuyên ngành, mỗi người nhận một tay chèo đẩy chiến thuyền đi.
Giúp phố hội kiếm được thức hoàn toản không chỉ nói trên báo, tôi gợi ý một hướng như nghệ thuật hóa kiến thức, thu hút hóa tri thức để hướng tiếp xúc cộng đồng thuận tiện hơn. Phải bắt đầu trong khoảng việc dựng lại người. Đời sống vật chất càng nâng cao, giáo dục ý thức càng phải được Để ý, ví như không, ý định không tự tăng bậc lên được.
Sâu xa hơn, chúng ta cần tác động tham gia giáo dục, thay đổi cách thức giảng dạy các môn khoa học phường hội, nâng cao kiếm được thức của nhân loại trong khoảng lúc thơ ấu. Năm nay đã có những thể hiện đáng mừng, vai trò truyền thông cần phát huy hơn nữa để động viên và tăng mạnh những điểm sáng này, ngày chúng ta có phần nhiều các lễ hội là hiện đại sẽ không còn xa.
* PGS.TS Nguyễn Văn Huy (nguyên giám đốc Bảo tồn Dân tộc học VN): Điều hành tân tiến, tân tiến và giỏi Ở VN hiện giờ tham gia ngày đầu xuân công chúng đi đền, chùa phần đông, nhưng chủ quản cầu mong cái gì đó rất thực dụng, hy vọng cầu sao thì được vậy ngay tức khắc, thiếu nền tảng, cơ sở của giáo lý. Việc giành giật, cướp giật lộc cũng do người ta không hiểu được bản chất của lễ hội hay linh tính. Niềm tin tâm linh, tín ngưỡng ở mọi phố hội là câu chuyện rất thông thường, còn những việc chen lấn, xô đẩy, giành giật nhau là sự mù quáng của một lớp người nhất quyết trong phường hội tạo ra sự hỗn loạn trong lễ hội mà chúng ta thấy. Những sự lộn xộn của lễ hội hiện nay là do quản trị lễ hội không chuyên nghiệp và bản thân một số người quản lý vẫn đang mê muội. Chúng ta chưa bỏ công bỏ sức suy nghĩ một cách thật sự thông minh, hợp lý để công ty các lễ hội, các hoạt động có yếu tố linh tính hấp dẫn phần đông người tham gia như thế nào trong nhân tố kiện mới hiện nay. Những hội làng ngày xưa với môi trường gầy hẹp đã không còn phù hợp với lượng khách quá lớn so với khi hình thành không gian thiêng này. Nếu như các địa phương chẳng thể tổ chức quản trị lễ hội tốt, cứ để hiện trạng lộn xộn như bây giờ tiếp tục làm xấu hình ảnh của quốc gia thì nên nghĩ đến việc có thể thuê chuyên gia sản vấn nước ngoài để tư vấn cách quản lý lễ hội một cách văn minh, tiến bộ và mang tính chuyên nghiệp. Hi vọng phương pháp làm này sẽ tạo điều kiện cho việc đổi mới hình ảnh xấu của các hội mùa xuân mà cứ lặp đi lặp lại trong một số chục năm qua.
* TS Nguyễn Quốc Tuấn (viện trưởng Viện Phân tích tôn giáo): Mê muội về đời sống linh tính Hàng ngàn năm cho tới thời Nguyễn đã hình thành một chuỗi hệ thống thần linh cực kỳ ngặt nghèo, tương ứng với nó là một hình thức tế tự rất mực thước, nhưng sau này không còn nữa. Khi phục hồi thì dựa trên sự truyền khẩu, ký ức còn sót lại, nên xảy ra trạng thái mạnh nơi nào nơi ấy làm. Cho tới những năm 1986 mở màn thay đổi thì yếu tố thị trường, đồng tiền khởi đầu chen vào, dẫn tới sự rối loạn. Những tiêu chuẩn, chỉ tiêu, trị giá hiện thời đều lộn xộn. Cũng bởi vậy mà người VN đã không còn duy trì được sự giáo dục về tâm linh, thờ phụng tổ tiên từ không gian mái nhà tới nhà trường. chậm triển khai là khoảng trống về mặt giáo dục. Nên phổ biến người hiện thời rất mê muội về đời sống tâm linh. Họ có thể có đời sống cao nhưng trong đời sống tâm linh họ vẫn rơi tham gia tình trạng không được giáo dục. Vì thế, biện pháp căn bản là Nhà nước phải đứng ra khôi phục chuỗi hệ thống thần linh và cách thức tế tự đã bị tàn phá, song song tuyệt đối cấm bước ra khỏi các quy định đó. Muốn vậy thì phải học lại các triều đại trước, phải có giáo dục tín ngưỡng và giáo dục về thực thể tôn giáo trong học đường, gia đình. |
Có thể bạn quan tâm: maybomdandung
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét